लक्ष्मण घिमिरे ।
अर्घाखाँची । जिल्लाको एक मात्र सरकारी अस्पताल अर्घाखाँची अस्पतालको वृहत्तर विकासको क्रम अँगाडी बढेको छ ।
बिगत ३१ वर्षदेखी कामचलाउ र रेफर सेन्टरको रुपमा काम गरेको अस्पतालले केही रौनक थपेको देखिन्छ । १५ शैयाको अस्पताल ५० शैयामा स्तरोन्नती समेत भएको छ । अस्पताल ५० शैयामा स्तरोन्नती भएपछी सुविधा सम्पन्न भवन र सेवाहरु थप विस्तार हुँदैछन् । गत असौज २ गते लुम्बिनी प्रदेश सरकारको मन्त्रिपरिषद बैठकले अर्घाखाँची अस्पताल सहित यो प्रदेशका ६ वटा असपताललाई ५० शैयामा स्तरोन्नती गर्ने निर्णय गरेको थियो । साथै अस्पतालका लागि ६० जनाको दरबन्दी स्वीकृत गर्ने निर्णय भएको थियो ।
अर्घाखाँची अस्पताल स्तरोन्नती हुने भएपछी प्रदेश सरकारबाट बजेट समेत विनियोजन भएको छ । आईसियु, भेन्टिलेटर सहित सुविधायुक्त भवन, स्तरिय प्रयोगशाला, विशेषज्ञ चिकित्सक लगायतका सेवा हरु थप हुनेछन् । ‘हामीले धेरै प्रयास गरेपछी यसलाई स्तरोन्नती गर्न सफल भएका हौं, प्रदेश सांसद रामजीप्रसाद घिमिरेले भने,‘अस्पतालले पनी राम्रो गरेको छ, छिटै परिणाम देखिने छ ।’
२०४५ सालमा स्थापना भएको जिल्लाको एक मात्र १५ शैयाको सरकारी अस्पतालमा झन्डै डेढ दर्जन डाक्टरहरु प्रमुख बनेर आए । अर्घाखाँचीका जनताले शायदै स्व. डाक्टर चित्रप्रसाद शर्मा वाग्ले बाहेक अरु कसैको नाम सम्झना गर्छन् होला । आँटिलो र अनुभवी डाक्टरको रुपमा परिचित स्व. डाक्टर वाग्ले हुँदा अस्पतालले राम्रै गती लिएको जानकारहरु बताउँछन् । तिन कार्यकाल अर्घाखाँची अस्पतालको सेवा गरेका डा. वाग्लले अस्पताललाई विश्वसनिय र भरपर्दो बनाएका थिए ।
२०५९ जेठदेखी २०६० जेठसम्म पहिलो कार्यकाल, २०६० जेठदेखी २०६५ भदौसम्म दोस्रो कार्यकाल र २०६७ बैसाखदेखी २०६९ जेठसम्म तेस्रो कार्यकाल गर्दै गरेका डा. वाग्ले आफै क्यान्सर रोगबाट पिडित भए । २०६९ मै उनको देहावसन भयो । उनीपछी पनी आधा दर्जन प्रमुख अस्पतालले पायो । अधिकांश डाक्टर निजी क्लिनिकमै मस्त हुँदा अस्पतालको स्तरोन्नती ओझेलमै रह्यो । उनीहरु मध्ये कतीपयले प्रयास नगरेका पनी होईनन् । तर राजनितिक हस्तक्षेप, पहुँचको अभाव र सरोकारवालाहरुको बेवास्ताका कारण उनीहरु सफल हुन सकेनन् ।
‘तँ आँट, म पु¥याउँछु’ भन्ने कथन छ । खाने मुखलाई जुङ्गाले छेक्दैन भनेझैं गर्ने आँट र अठोट हुने हो भने सकिदों रैछ भन्ने गतिलो उदाहरण बनेका छन् हाल निमित्त अस्पताल प्रमुखको जिम्मेवारीमा रहेका डा. कपिल गौतम । निवर्तमान अस्पताल प्रमुख डा. जगन्नाथ तिवारीको सरुवा पश्चात निमित्तको जिम्मेवारी सम्हालेका डा.गौतमले अस्पतालको समग्र विकासलाई अँगाडी बढाएको प्रष्ट देख्न सकिन्छ । अस्पतालको भौतिक संरचनादेखी सेवाहरु समेत उनी आएपछी थपिएका छन् ।
२०७४ जेठदेखी २०७५ असारसम्म अर्घाखाँची अस्पतालमा डाक्टरको रुपमा कार्यरत गौतम त्यसपछी गुल्मी सरुवा भएका थिए । २०७६ को पुष २३ गते अर्घाखाँची अस्पतालमा निमित्त प्रमुखको जिम्मेवारी लिएका डा. गौतम अस्पताललाई स्तरिय बनाउन प्रयासरत देखिन्छन् । उनकै कार्यकालमा अस्पताल ५० शैयामा स्तरोन्नती भयो । यसअँघी १५ शैयाको अस्पताल रहेपनी बिरामीको चापलाई मध्यनजर गरेर ४० बेड राखेर अस्पतालले सेवा दिंदै आएको छ । अत्याधुनिक उपकरण र औजारहरु भएपनी अस्पतालको १५ शैयाको मात्र मान्यता भएकाले आवश्यक जनशक्ती नहुँदा चाहेजती सेवा दिन सकेको थिएन ।
डा. गौतमले अस्पताल स्थापना भएको ३१ बर्षपछि गत ०७६ फाल्गुन २८ देखी चौबिसै घण्टा ल्याब र एक्सरे सेवा सुरु गरे । जिल्लावासीको मागलाई सम्बोधन गर्दै सर्वसाधारणले जिल्ला अस्पतालमै स्वास्थ्य सेवा पाउन् भन्ने उद्देश्यले चौबिसै घन्टे ल्याब र एक्सरे सेवा विस्तार गरे । अस्पतालले भिडियो एक्सरे, इसिजी, फार्मेसी, आकस्मिक लगायतका सेवा चौबिसै घन्टा लागु गरेको डा.गौतमले जानकारी दिए । यस कार्यमा प्रतिनिधीसभा र प्रदेश सांसदहरुले भरपुर सहयोग गरेको उनले बताए । ‘एकल व्यक्तीको ईच्छाशक्तीले मात्र संभव हुँदैन,डा. गौतमले भने,‘सबै माननिय हरु, सबै जिल्लावासी, अस्पतालका सबै कर्मचारीको साथ र सहयोगले यो सम्भव भएको हो ।’
१६ जना स्थायी र केही करारका कर्मचारीले अस्पताल धानेका थिए । १५ शैयाको मात्र स्विकृत दरबन्दी हुँदा बिरामीको चापलाई थेग्न मुश्किल परेको थियो । कर्मचारी नियुक्तीमा विवाद हुने, भनसुनका आधारमा राख्न दवाव आउने गरेपछी यसभन्दा अँघीका प्रमुखहरुले कर्मचारी नियुक्त गरेर विवादमा आउन चाहाँदैनथे । जनशक्तीको अभावले सेवा प्रभावित भएको देखेपछी हाल अस्पतालले ११ जना कर्मचारी नियुक्त गरेको छ ।
विशेषज्ञ डाक्टरहरुदेखी ल्याब टेक्निसियन समेतका कर्मचारी अविवादित रुपमा हालसालै नियुक्त गरेको डा. गौतमले बताएका छन् । ‘लोकसेवा परिक्षा प्रणलीबाट परिक्षा लियौं, उनले भने,‘निर्विवादित रुपमा ११ जना कर्मचारी नियुक्त भएका छन् ।’
तत्काल अस्पतालले थप गरेका नयाँ सेवा
सरकारले स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम लागु गरेपछी जिल्ला अस्पतालमा बिरामीको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । अस्पतालको गुणस्तर सेवा र बिमा कार्यक्रमले गर्दा अस्पतालमा दैनिक दुईसय देखी २ सय तिस जना बिरामी आउने गरेको जिल्ला अस्पताल अर्घाखाँचीको रेकर्डमा देखिन्छ । अस्पतालले सुरक्षित गर्भपतन सेवा, भिडियो एक्सरे, डिजिटल एक्सरे, ल्याब, अनलाईन रजिष्ट्रेशन काउन्टर, सामाजिक सेवा ईकाई, चौबिसै घन्टे ल्याब र एक्सरे सेवा, इमरजेन्सी सेवा लगायतका सेवा प्रदान गर्दै आएको छ ।
असपतालको व्यवस्थापन चुस्त दुरुस्त राख्न सिसी क्यामेरा जडान, ईन्टरकम, सफ्टवेयर मार्फत ओपिडी टिकट काट्ने व्यवस्था र सबै खाले आर्थिक गतिविधी कम्प्युटर मार्फत गर्न थालिएको प्रमुख गौतमले जानकारी दिए । दन्तसेवा लगायत फिजियोथेरापीका नयाँ सेवाहरु सुचारु भईसकेको पनी अस्पतालले जनाएको छ ।
धेरै वर्षदेखी कामचलाउ र रेफर सेन्टरका रुपमा परिचित जिल्लाको सरकारी अस्पतालमा एकाएक परिवर्तनका अथाहा किरणहरु देखापर्न थालेका छन् । अस्पताल राम्रो होला, गुणस्तरिय सेवा पाईएला, बाहिरी जिल्ला जान पाईएला भनेर जिल्लावासीले आश मारिसकेको अवस्थामा डाक्टर कपिल सबैको आशाको केन्द्रमा छन् । २०६९ सालमा क्यान्सर रोगबाट बिरामी भएपछी स्वर्गिय डा. चित्रप्रसाद शर्मा वाग्ले उपचारका लागी हिंडे । त्यसै वर्ष उनको क्यान्सरकै कारण मृत्यु भयो । चित्र डाक्टरसंगै जिल्लावासीका इच्छा पनी मर्दै गए । अस्पतालको भौतिक संरचनामा उनले उती ध्यान दिएनन् । तर, उनको उपचार पद्धती र विद्दत्वमा सबैलाई भरोसा थियो ।
धेरै वर्षपछी अहिले डा. कपिल गौतमलाई नागरिकले त्यही रुपमा हेरिरहेका छन् । उनी आएपछी अस्पतालमा केही उदाहरणिय काम भएको र अस्पतालको स्तरोन्नतीले जनतामा आशा पलाएको छ । ‘डा. गौतमले राम्रो काम गरेका छन्, पुर्व अस्पताल विकास समितीका अध्यक्ष रामबहादुर चौहानले भने,‘युवा छन् र केही गर्ने ईच्छाशक्ती देखाएका छन् । उनलाई अवरोध गर्नु हुँदैन ।’
उनी अस्पतालमा निमित्त प्रमुखको जिम्मेवारीमा छन् । अन्य प्रमुखहरुले जस्तै उनीपनी आलटाल गर्ने, निजि क्लिनिकमै धाउने गर्न सक्थे । तर युवा विचार र परिवर्तनकारी सोंचले उनलाई यसै बस्न दिएन । र केही छनकहरु जिल्लावासीले देख्ने र अनुभुत गर्ने मौका पाए । उनको पालामा केही जोखिमका निर्णय र कार्यहरु पनी भएका छन् ।
जिल्लामा ब्लडबैंक छैन । त्यस्को स्थापना गर्ने प्रयास नभएका पनी होईनन् । तर, हाल सम्म त्यो सम्भव हुन सकेको छैन । यसका बावजुत अस्पतालमै सुत्केरी गराउन पहलकदमी गरेको पाईन्छ । आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा जम्मा ५ जना गर्भवतीको शल्यक्रिया भए । आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा १७ जना गर्भवतीको शल्यक्रिया भयो । गत आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा डा. गौतम लगायत टिमले ६८ जना गर्भवतीको सफल शलयक्रिया गरेको तथ्याङ्क छ । ‘ब्लडबैंक स्थापना हुन सकेन, डाक्टर सन्तोष न्यौपानेले भने,‘जोखिम मोलेर शल्यक्रिया गर्नु पर्ने बाध्यता छ ।’ यद्दपी जिल्लामै शल्यक्रिया भएपछी जिल्लावासी खुशी छन् ।
डा. गौतम लगायत अस्पतालका बोल्ड र साहसिक निर्णय
कोरोना महामारीले त्रास सृजना ग¥यो । संक्रमण सर्ने डरले अधिकांस निजी असपताल र क्लिनिकहरुले सेवा बन्द गरे । यद्दपी सरकारी अस्पतालमा निरन्तर सेवा दिन सरकारले परिपत्रनै गरेको थियो । सरकारी अस्पताल बन्द गर्ने कुनै प्रावधान थिएन । सुरक्षाका साधनहरुको अपर्याप्तता, जोखिम, डर र अधिकांश डाक्टरहरु संक्रमित हुँदापनी निरन्तर अस्पतालले सेवा प्रदान गर्यो ।
१७ जना डाक्टर र स्वास्थ्यकर्मी एकैपटक संक्रमित हुँदा बाहेक अस्पतालले निरन्तर सेवा प्रदान गर्दै आएको छ । प्रसूति र अत्यावश्यक सेवा भने अहिलेसम्म रोकिएको छैन । १७ जनालाई एकैपटक संक्रमण पुष्टी हुँदा डा. गौतमलाई पनी संक्रमण देखिएको थियो । कार्तिक २२ गते उनलाई कोरोना पुष्टी भएको थियो ।
कोरोनाको समयमा करिब ७–८ महिना काम गर्दै गर्दा म कोरोनाबाट संक्रमित भएँ । कोरोना संक्रमणको सूरुको अवस्थामा मलाई ज्वरो आउने, ज्यान दुख्ने, खाएका कुनै पनी कुराको स्वाद थाहा नहुने, गंध थाहा नहुने त्यसैगरी रिंगटा लाग्ने, टाउको दुख्ने, खोकी लाग्ने यस्तो समस्या देखा परे । र मलाई पखला पनी लाग्यो ।
यस्ता समस्या देखिएपछी मैले संका लागेर पिसिआर चेक गराएँ । म सजग चाँही थिएँ । पिसिआर रिर्पोट पोजेटिभ आएपछी म होम आईसोलेसनमा बसें । बिचको समयमा मलाई धेरै गाह्रो गरायो । अक्सिजननै लगाउनु पर्ने अवस्था आयो । चिकित्सकहरुको सल्लाहामै मैले अक्सिजन लगाएँ । धेरै गाह्रो हुँदाहुँदै मलाई चिकित्सकको सल्लाहा र धेरै तिरबाट सहयोग आएपछी बिस्तारै निको हुँदै गयो । कोरोना संक्रमणकालको अवस्थामा मैले धेरै किसिमका औषधीहरु .खाएँ । आयुर्वेदिक औषधी, भिटामिन सी, कागती–पानी, ज्वानो–पानी खाएँ । केही अन्य औषधी डेक्सा मिथासोन भन्ने औषधी मैले प्रयोग गरें । रेम्डीसिमिर भन्ने औषधी प्रयोग गर्नु परेन । त्यो औषधी प्रयोग गर्ने बिचारमा थिएँ । पछी त्यो खाईन ।
हामीले झोलिलो पदार्थहरु दालको रस, माछामासुको रस, गेडागुडीहरु यस्तै लिक्विड चिजहरु चाहीँ धेरै खानु पर्ने रहेछ, मैलेपनी त्यसैगरी सेवन गरें । त्यसपछी बिस्तारै बिस्तारै निको हुँदै गएँ । आत्मबल पनी चाहिंदो रहेछ । यो कोरानाको अवस्थामा हामी सबै सजग हुनु जरुरी छ । यस्लाई त्यती सजिलोगरी नलिऔं । किनभन्दा यही कोरोनाले गर्दा कती जनाको ज्यान गईसेकेको छ । वृद्धवृद्धा र युवाहरु सबैलाई यसले असर पुगाएको देखिन्छ । लापरवाहीले अकल्पनिय दुखद घटनाहरु सुन्न नपरोस् । स्वास्थ्यका सबै मापदण्ड अपनाएर मात्र सबैले आआफ्नो काम गर्नुपर्छ । पछी पछुताउनु भन्दा बेलैमा सबै सचेत हुनुपर्ने छ ।
प्रतिकृया दिनुहोस